1-Soru: Mart ayının yaklaşmasıyla birlikte, gelir vergisi beyan dönemi gündeme gelmektedir. 2023 yılında beyan edilecek kira gelirlerinde uygulanan istisna hakkında detaylı bilgi verebilir misiniz?
Cevap: Evet, tabii ki. Gelir Vergisi Kanunu'nun 21. maddesi kapsamında, binaların mesken olarak kiraya verilmesinden elde edilen hasılatın belirli bir kısmı gelir vergisinden istisna edilmiştir. Ancak bu istisnanın uygulanması belli koşullara bağlıdır. İlk olarak, bu istisnadan yararlanmak için kiraya verilen yerin bir mesken olması gerekmektedir. İş yeri olarak kiraya verilen yerler bu istisnadan yararlanamaz.
2-Soru: Gelir tespiti sırasında kullanılan gider tespit yöntemleri ile kira geliri istisnasının birbirinden bağımsız olduğunu belirttiniz. Ancak istisna, giderlere öncelik tanıyan bir konumda mıdır?
Cevap: Evet, doğru. İstisnanın giderlere öncelik tanıdığı bir durum söz konusudur. Yani, istisna uygulamasından önce, gelirin tamamı üzerinden istisna düşülür, ardından kalan miktar üzerinden giderler indirilir. Bu giderler, %15 götürü gider veya istisnaya tekabül eden kısım ayıklandıktan sonraki gerçek giderler olabilir.
3-Soru: İstisna için belirlenen koşullar nelerdir?
Cevap: İstisna için belirlenen koşullar şunlardır: Kiraya verilen yerin bir mesken olması, kira gelirini elde eden mükellefin gerçek usulde vergilendirilen ticari, zirai veya mesleki kazancının olmaması, ve 2023 yılı gelirlerinde 550 bin TL olan istisna haddinin üzerinde konut kirası hasılatı elde edenin ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve irat elde etmemiş olması.
4-Soru: İstisna haddi üzerinde konut kirası hasılatı elde edenin diğer kazanç ve iratlarıyla ilgili nasıl bir değerlendirme yapılıyor?
Cevap: İstisna haddi üzerinde konut kirası hasılatı elde edenin diğer kazanç ve iratlarına yönelik değerlendirmede, ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlar ayrı ayrı veya birlikte gözetilmeksizin brüt tutarları toplamı dikkate alınmaktadır. Bu tutarın 550.000 TL'yi aşıp aşmamasına bakılmaksızın hesaplama yapılır.
5-Soru: İstisna tutarı nedir ve birden fazla konut kira geliri elde eden bir mükellef bu istisnadan nasıl yararlanır?
Cevap: 2023 yılı gelirleri için konut kira geliri istisnası tutarı 21 bin TL'dir. Ancak mükellefin birden fazla konut kira geliri bulunsa da, istisnadan birden fazla defa yararlanma hakkı vermez. Hisseli bir taşınmazın konut olarak kiraya verilmesi durumunda ise her bir hissedar malik, diğer koşulları sağlamışsa istisnadan tam olarak yararlanabilir; hisse oranına göre istisna tutarı dikkate alınmaz.
6-Soru: İstisna haddi üzerinde hasılat elde edilip beyan edilmemesi durumunda ne olur?
Cevap: İstisna haddi üzerinde hasılat elde edilip beyan edilmemesi veya eksik beyan edilmesi durumunda, bu istisnadan yararlanılamaz. Örneğin, beyan edilen kiranın eksik beyan edildiğinin sonradan tespit edilmesi halinde, eksik beyan edilen tutarın yanı sıra daha önce yararlanılmış istisna tutarı da re’sen ve cezalı tarhiyata konu edilecektir.