Part-Time İşlerde Sigorta Durumu: Kısmi Süreli Çalışanların Sigortalılık Hakları

Part-Time İşlerde Sigorta Durumu: Kısmi Süreli Çalışanların Sigortalılık Hakları

Part-time işlerde çalışanların sigorta bildirimleri, tam süreli çalışanlardan farklı bir şekilde hesaplanır. Bu yazıda, kısmi süreli iş sözleşmesiyle çalışanların sigortalılık durumlarına, bildirilecek gün sayılarına ve yasal mevzuatlara değineceğiz. Ayrıca, örnekler ve tablolarla anlaşılabilir hale getireceğiz.

Kısmi Süreli Çalışmanın Tanımı ve Yasal Mevzuat

Kısmi süreli çalışma, tam süreli çalışmaya göre haftalık çalışma süresinin önemli ölçüde daha az olduğu iş sözleşmesi olarak tanımlanır. Türkiye’de bu çalışma biçimi, iş mevzuatında düzenlenmiştir:

• 4857 Sayılı İş Kanunu Madde 13: Normal haftalık çalışma süresi, tam süreli çalışan bir emsal işçiye göre belirgin derecede düşük olan iş sözleşmeleri, kısmi süreli iş sözleşmeleri olarak değerlendirilir.

• İş Kanununa İlişkin Çalışma Süreleri Yönetmeliği Madde 6: Tam süreli çalışmanın üçte ikisi oranında veya daha az süreyle yapılan çalışmalar, kısmi süreli çalışma sayılır.

• 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Madde 80: Sigortalının prim ödeme gün sayısı, toplam çalışma saati üzerinden hesaplanır. Bu hesaplamada gün kesirleri bir gün olarak kabul edilir.

Önemli Not: Kısmi süreli çalışmalarda işverenin sigorta bildirimi yapması için, iş sözleşmesinin yazılı olması zorunludur. Bu sözleşmenin yazılı şekilde düzenlenmemesi durumunda sigorta bildirimi eksik veya geçersiz sayılabilir.

Haftalık ve Aylık Çalışma Süresi Hesaplama

İş Kanunu’na göre tam süreli bir işçinin haftalık çalışma süresi 45 saat olarak belirlenmiştir. Bu, günde 7,5 saate denk gelir. Part-time çalışanların ise haftalık 30 saat veya daha az çalışması gerekmektedir. Haftalık çalışma süresinin üçte ikisi olan bu sınır, kısmi süreli çalışanların tespitinde esas alınır.

• Tam Süreli Çalışma (Haftalık): 45 saat

• Kısmi Süreli Çalışma Üst Sınırı: 30 saat

• Günlük Çalışma Süresi: 7,5 saat

Haftalık çalışma saatlerinin, tam süreli işçiye göre üçte ikisinden fazla olmaması durumunda çalışma, kısmi süreli olarak kabul edilir. Örneğin, bir çalışan haftada 25 saat çalışıyorsa, bu kısmi süreli çalışma sayılmaktadır.

Sigorta Prim Gün Sayısı Nasıl Hesaplanır?

Kısmi süreli çalışanların sigorta bildiriminde bulunulacak gün sayısı, çalıştıkları toplam saatin günlük çalışma süresi olan 7,5’e bölünmesiyle hesaplanır. Çıkan küsuratlar yukarıya yuvarlanır ve tam gün sayısı olarak bildirilir.

Örnek 1: Haftalık 25 Saat Çalışan İşçinin Sigorta Prim Gün Sayısı

Bir işçi haftada 25 saat çalışıyorsa, bu çalışma süresi kısmi süreli olarak kabul edilir. Aylık toplam çalışma saatini hesaplayarak sigorta gün sayısını belirleyelim.

1. Aylık Toplam Çalışma Saati: 25 saat x 4 hafta = 100 saat

2. Sigorta Prim Gün Sayısı: 100 / 7,5 ≈ 13,33 gün

Bu durumda, işçi adına 14 gün sigorta bildirimi yapılmalıdır.

Örnek 2: Aylık 120 Saat Çalışan Bir İşçinin Sigorta Prim Gün Sayısı

Aylık toplam 120 saat çalışan bir işçinin sigorta bildiriminde bulunulacak gün sayısını hesaplayalım.

1. Sigorta Prim Gün Sayısı: 120 / 7,5 = 16 gün

Bu durumda, işçi adına 16 gün sigorta bildirimi yapılır.

Tabloda Sigorta Prim Gün Sayısı Hesaplama

Not: Aylık 135 saat ve altında çalışan kısmi süreli işçilerin en fazla 18 gün sigorta bildirimi yapılabilir. Bu sınırın aşılması halinde, çalışma tam süreli kabul edilerek 30 gün üzerinden sigorta bildirimi yapılmalıdır.

Kısmi Süreli Çalışmalarda Eksik Gün Bildirimi

Kısmi süreli çalışan bir işçinin aylık çalışma saatine göre, gün sayısı en fazla 18 gün olarak bildirilir. Aylık çalışılan sürenin bu sınırı aşması durumunda, işçinin çalışma süresi tam süreli sayılacak ve 30 gün üzerinden sigorta bildirimi yapılacaktır. Eksik gün bildirimleri için işverenden kısmi süreli iş sözleşmesi istenir ve bu sözleşmede:

• Haftalık çalışma saatleri,

• Çalışma günleri ve saat aralıkları,

• Tarafların imzası yer almalıdır.

Eksik gün bildiriminde, yazılı bir sözleşme ibraz edilmezse, eksik bildirilen sigorta günleri işverenin sorumluluğunda olacaktır.

Sosyal Güvenlik Kanunu ve Uygulama Örneği

Kısmi süreli çalışanların sigortalılık durumları Sosyal Güvenlik Hukuku’nda net şekilde düzenlenmiştir. Ancak, uygulamada özellikle işverenler açısından bazı önemli noktalar bulunur:

• Tam Süreli Çalışan İçin Aylık Çalışma Süresi: 31 gün olan bir ayda, 4 hafta üzerinden 27 iş günü bulunmaktadır (Pazar günleri hariç). Bu durumda, 27 gün x 7,5 saat = 202,5 saat olarak hesaplanır. Bu sınırın 3/2 oranı (135 saat), kısmi süreli çalışma üst sınırını belirler.

Örnek Uygulama: Bir işçi Ocak ayında toplam 115 saat çalışmışsa, bu sürenin 135 saati geçmediği için kısmi süreli çalışma olarak kabul edilir. Bu işçi adına sigorta bildirimi 15,33 gün (16 gün olarak yuvarlanır) yapılmalıdır.

Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar ve Sonuç

Kısmi süreli çalışanlar için sigorta bildirimlerinde şu noktalara dikkat edilmelidir:

1. Haftalık Çalışma Süresi: Haftalık çalışma süresi 30 saati geçmemelidir.

2. Aylık Sigorta Bildirim Gün Sayısı: Kısmi süreli işçilerin en fazla 18 gün sigorta bildirimi yapılabilir.

3. Sözleşme Zorunluluğu: Kısmi süreli çalışma için işverenle işçi arasında yazılı bir sözleşme bulunmalıdır.

4. Eksik Gün Bildirimi: Eksik gün bildirimi yapılırken yazılı iş sözleşmesi SGK’ya ibraz edilmelidir.

Özetle

Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışanların sigortalılığı, 4857 sayılı İş Kanunu ve 5510 sayılı Sosyal Güvenlik Kanunu kapsamında belirlenmiştir. Bu çalışmalarda aylık en fazla 18 gün sigorta bildirimi yapılabilir ve eksik gün bildirimi için yazılı iş sözleşmesi şarttır. Çalışma süresi açısından uygunluğun ölçüsü haftalık 30 saati geçmemesi ve her ayın toplam çalışma saatinin 135 saati aşmaması ile belirlenir.