Türkiye'de Sektörlere Göre Yabancı Çalışma İzni Başvurularının Değerlendirme Kriterleri

Giriş

Türkiye, farklı sektörlerde yabancı işgücünün istihdamına yönelik detaylı düzenlemelere sahiptir. Bu yazıda, bilişimden turizme, sağlıktan eğitime kadar çeşitli sektörlerde yabancıların çalışma izni başvurularının nasıl değerlendirildiğini sade ve anlaşılır bir şekilde ele alacağız.

---

1. Bilişim Sektöründe Yabancı Personel Çalıştırma

Bilişim sektörü, hızla gelişen teknolojiyle birlikte yabancı uzmanlara olan ihtiyacın arttığı bir alandır.

1.1. Bilişim Sektöründe Faaliyet Gösteren İşyerlerinde Yabancı Personel Çalıştırma

Önemli Noktalar:

• Uzmanlık Pozisyonları: Yazılım geliştirme uzmanı, veri tabanı uzmanı, mobil yazılım uzmanı, sistem ağ ve güvenlik uzmanı, kurumsal mimari uzmanı.

• Kriter Muafiyeti: İstihdam ve mali yeterlilik kriterleri uygulanmaz.

Özet Tablosu:

1.2. Bilişim Sektörü Dışında Faaliyet Gösteren İşyerlerinde Yabancı Personel Çalıştırma

Önemli Noktalar:

• Sınırlama: En fazla iki yabancı çalışan için muafiyet.

• Kriter Muafiyeti: İstihdam ve mali yeterlilik kriterleri uygulanmaz.

Özet Tablosu:

---

2. Eğitim Sektöründe Yabancı Personel Çalıştırma

Eğitim sektörü, yabancı uzmanların bilgi ve deneyimlerinden faydalanmak için önemli bir alandır.

2.1. Ön İzin Zorunluluğu

Önemli Noktalar:

• Gerekli İzinler: Milli Eğitim Bakanlığı veya YÖK'ten ön izin alınmalı.

• Mesleki Yeterlilik Gerektiren Pozisyonlar: Öğretmenlik, akademik pozisyonlar vb.

Özet Tablosu:

2.2. Yabancı Öğretim Elemanları

Önemli Noktalar:

• Kriter Muafiyeti: Genel değerlendirme kriterleri uygulanmaz.

• YÖK Onayı: YÖK'ten ön izin alınmış olmalı.

Özet Tablosu:

2.3. Uluslararası Okullar ve Kurumlar

Önemli Noktalar:

• İstihdam ve Mali Kriter Muafiyeti: Uygulanmaz.

• Ön İzin: Milli Eğitim Bakanlığı'ndan alınmalı.

Özet Tablosu:

---

3. Ev Hizmetleri Sektöründe Yabancı Personel Çalıştırma

Ev hizmetlerinde yabancı çalışanların istihdamı, özellikle bakım ve refakat hizmetleri için önemlidir.

3.1. İstihdamın Esası

Önemli Noktalar:

• Çalışma Alanları: Çocuk bakımı, engelli veya yaşlı bakımı, hasta refakati.

Özet Tablosu:

3.2. Çalışma İzni Başvurusu Yapabilecek Kişiler

Önemli Noktalar:

• Çocuk Bakımı İçin: Anne, baba, vasi, koruyucu aile vb.

• Engelli/Yaşlı Bakımı İçin: Kişinin kendisi, birinci veya ikinci derece yakınları, vasi.

Özet Tablosu:

3.3. Değerlendirme Kriterleri

Önemli Noktalar:

• Bakılacak Kişinin Durumu: Sağlık durumu ve yaşı.

• Yabancının Nitelikleri: Eğitim, tecrübe, Türkçe bilgisi, medeni hali, yaşı.

• İşverenin Durumu: Sosyo-ekonomik durum, gelir düzeyi.

Özet Tablosu:

3.4. Gelir ve Belgeler

Önemli Noktalar:

• Yeterli Gelir: Bakımın finansal olarak karşılanabilir olması gerekir.

• Belgeler: İlgili kurum ve kuruluşlardan alınmış gelir belgeleri.

Özet Tablosu:

3.5. İşveren Değişikliği Kısıtlaması

Önemli Noktalar:

• Altı Ay İçinde Değişiklik: Mücbir sebepler dışında olumsuz değerlendirilir.

Özet Tablosu:

---

4. Havacılık Sektöründe Yabancı Personel Çalıştırma

Havacılık sektörü, yabancı uzmanların önemli pozisyonlarda çalışabildiği bir alandır.

4.1. Bayrak Taşıyıcı Havayolu Şirketleri

Önemli Noktalar:

• Pozisyonlar: Üst düzey yönetici, uzmanlık gerektiren işler.

• Kriter Muafiyeti: İstihdam ve mali yeterlilik kriterleri uygulanmaz.

Özet Tablosu:

---

5. İleri Teknoloji Gerektiren Sektörlerde Yabancı Personel Çalıştırma

Bu sektörler, ülke ekonomisine yüksek katkı sağlayan ve nitelikli işgücüne ihtiyaç duyulan alanlardır.

5.1. Nitelikli Yatırımlar ve Yüksek Teknoloji İşleri

Önemli Noktalar:

• Genel Müdürlük Onayı: Başvuruların uygun bulunması halinde kriterler esnetilebilir.

• Kriter Uygulanmaması: Genel değerlendirme kriterleri kısmen veya tamamen uygulanmayabilir.

Özet Tablosu:

5.2. Ar-Ge ve Tasarım Faaliyetlerinde Yabancı Personel Çalıştırma

Önemli Noktalar:

• Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Görüşü: Olumlu görüş aranır.

• Kriter Muafiyeti: İstihdam ve mali yeterlilik kriterleri uygulanmaz.

Özet Tablosu:

---

6. Kamu Projelerinde Yabancı Personel Çalıştırma

Kamu projeleri ve uluslararası sözleşmeler kapsamında yabancıların istihdamı özel düzenlemelere tabidir.

6.1. Uluslararası Sözleşmeler ve Projeler

Önemli Noktalar:

• Kriter Muafiyeti: İstihdam ve mali yeterlilik kriterleri uygulanmaz.

Özet Tablosu:

6.2. Kamu Alımları ve İhale İşleri

Önemli Noktalar:

• Alt Yükleniciler Dahil: Tüm firmalarda çalışacak yabancılar için kriterler uygulanmaz.

Özet Tablosu:

---

7. Sağlık Sektöründe Yabancı Personel Çalıştırma

Sağlık sektöründe yabancı uzmanların istihdamı, kalite ve hizmet standardı açısından önemlidir.

7.1. Ön İzin Zorunluluğu

Önemli Noktalar:

• Sağlık Bakanlığı Ön İzni: Mesleki yeterlilik gerektiren pozisyonlar için zorunludur.

Özet Tablosu:

7.2. Kamu Kurumları

Önemli Noktalar:

• Kriter Muafiyeti: İstihdam, ücret ve mali yeterlilik kriterleri uygulanmaz.

Özet Tablosu:

---

8. Turizm Sektöründe Yabancı Personel Çalıştırma

Turizm sektörü, Türkiye'nin ekonomisinde önemli bir yere sahiptir ve yabancı çalışanların istihdamına özel düzenlemeler getirilmiştir.

8.1. Uzmanlık ve Ustalık Gerektiren İşler

Önemli Noktalar:

• İşyerleri: Turizm işletmeleri, restoranlar, animasyon firmaları, hamamlar, saunalar, termal oteller.

• İstihdam Kriteri Muafiyeti: En az on Türk vatandaşı çalıştırılması şartıyla uygulanmaz.

Özet Tablosu:

8.2. Masör, Masöz, SPA Terapisti Gibi Pozisyonlar

Önemli Noktalar:

• Gerekli İşyerleri: Turizm işletmeleri, masaj salonları, termal oteller, resmi izinli spor merkezleri.

• Olumsuz Değerlendirilecek Başvurular: Belirtilen işyerleri dışında yapılanlar.

Özet Tablosu:

8.3. Yabancı Sayısının Belirlenmesi

Önemli Noktalar:

• Dikkate Alınacak Hususlar: İşyerinin mali yeterliliği ve fiziki kapasitesi.

Özet Tablosu:

8.4. Küçük İşletmeler

Önemli Noktalar:

• Kriter Muafiyeti: En fazla iki yabancı çalışan için uygulanmaz.

Özet Tablosu:

8.5. Sağlık Turizmi

Önemli Noktalar:

• Beş Yabancıya Kadar Muafiyet: İstihdam ve mali yeterlilik kriterleri uygulanmaz.

Özet Tablosu:

---

9. Yabancı Öğrenciler

Yabancı öğrencilerin çalışma izni alması, eğitimlerine devam ederken gelir elde etmelerine olanak tanır.

9.1. Ön Lisans ve Lisans Öğrencileri

Önemli Noktalar:

• Çalışma Hakkı: İlk yılın tamamlanmasının ardından kısmi süreli çalışabilirler.

Özet Tablosu:

9.2. Lisansüstü Öğrenciler

Önemli Noktalar:

• Sınırlama Yok: Çalışma izni başvurularında sınırlamalar uygulanmaz.

Özet Tablosu:

9.3. Öğrenci Durumunun Tespiti

Önemli Noktalar:

• YÖK Kayıtları: Esas alınır.

Özet Tablosu:

9.4. Uygun Olmayan İşler

Önemli Noktalar:

• Olumsuz Değerlendirme: Eğlence sektörü ve ev hizmetleri.

Özet Tablosu:

9.5. Değerlendirme Kriterleri

Önemli Noktalar:

• Öğrencinin Bulunduğu İl: Dikkate alınır.

Özet Tablosu:

9.6. Türkiye Bursları Programı Öğrencileri

Önemli Noktalar:

• YTB Görüşü: Başvurunun değerlendirilmesinde alınır.

Özet Tablosu:

9.7. YÖK Burs Programı Öğrencileri

Önemli Noktalar:

• YÖK Görüşü: Öğrenim süresi boyunca ve mezuniyet sonrasında alınır.

Özet Tablosu:

---

10. Genel Değerlendirme Kriterlerinin Uygulanacağı Durumlar

Önemli Noktalar:

• Hüküm Bulunmayan Haller: Genel değerlendirme kriterleri uygulanır.

Özet Tablosu:

---

11. Kriter Muafiyetlerinin Uygulanması

11.1. Altı Ay İçinde İş Değişikliği

Önemli Noktalar:

• Farklı İşveren ve Sektör: Başvurular olumsuz değerlendirilir.

• Mücbir Sebepler: İstisna olarak kabul edilir.

Özet Tablosu:

---

Sıkça Sorulan Sorular

Soru 1: Bilişim sektöründe faaliyet gösteren bir şirketim var. Yabancı bir yazılım geliştirici çalıştırmak istiyorum. Kriterler uygulanır mı?

Cevap: Hayır, bilişim sektöründe uzmanlık gerektiren pozisyonlar için istihdam ve mali yeterlilik kriterleri uygulanmaz.

---

Soru 2: Ev hizmetlerinde yabancı bir bakıcı çalıştırmak istiyorum. Hangi kriterler dikkate alınır?

Cevap: Bakılacak kişinin sağlık durumu, yabancı çalışanın nitelikleri ve sizin sosyo-ekonomik durumunuz dikkate alınır.

---

Soru 3: Turizm sektöründe masöz olarak yabancı bir çalışan istihdam etmek istiyorum. Hangi işyerlerinde bu mümkün?

Cevap: Kültür ve Turizm Bakanlığı'ndan turizm işletmesi belgesi olan işletmeler veya belirli şartları sağlayan tesislerde mümkün.

---

Soru 4: Lisans öğrencisiyim ve çalışmak istiyorum. Ne zaman çalışmaya başlayabilirim?

Cevap: Öğreniminizin ilk yılını tamamladıktan sonra kısmi süreli çalışabilirsiniz.

---

Sonuç

Türkiye'de yabancıların çalışma izni başvuruları, sektöre ve pozisyona göre farklı kriterlere tabidir. Bu kriterler, hem ülkenin ekonomik ve sosyal dengelerini korumak hem de yabancı işgücünün etkin kullanımını sağlamak amacıyla belirlenmiştir. İşverenlerin ve yabancı çalışan adaylarının bu kriterleri göz önünde bulundurarak başvuru yapmaları önemlidir.

---

Genel Tablo: Sektörlere Göre Kriter Uygulamaları

---

Bu yazıda, yabancı çalışma izni başvurularının sektörlere göre nasıl değerlendirildiğini sade ve anlaşılır bir şekilde ele aldık.

Detaylı Bilgilendirme ve Yabancı personel çalışma izni süreçleri ile ilgili bize ulaşabilirsiniz.

Özmen Mali Müşavirlik