Türkiye'de Sektörlere Göre Yabancı Çalışma İzni Başvurularının Değerlendirme Kriterleri

Giriş

Türkiye, yabancı işgücünün çeşitli sektörlerde istihdam edilmesine yönelik belirli düzenlemelere sahiptir. Bu blog yazısında, bilişimden turizme, sağlıktan eğitime kadar farklı sektörlerde yabancıların çalışma izni başvurularının nasıl değerlendirildiğini ele alacağız.

---

1. Bilişim Sektörü

Bilişim sektörü, yabancı uzmanların istihdamında önemli bir rol oynar.

1.1. Bilişim Sektöründe Faaliyet Gösteren İşyerleri

• Uzmanlık Gerektiren Pozisyonlar: Yazılım geliştirme uzmanlığı, veri tabanı uzmanlığı, mobil yazılım uzmanlığı, sistem ağ ve güvenlik uzmanlığı, kurumsal mimari uzmanlığı gibi pozisyonlar.

• İstihdam ve Mali Yeterlilik Kriterleri: Bu işyerlerinde, çalışma izni başvurularının değerlendirilmesinde istihdam ve mali yeterlilik kriterleri uygulanmaz.

1.2. Bilişim Sektörü Dışında Faaliyet Gösteren İşyerleri

• Sınırlı Muafiyet: En fazla iki yabancı ile sınırlı olmak üzere, bilişim alanındaki uzmanlık gerektiren pozisyonlar için istihdam ve mali yeterlilik kriterleri uygulanmaz.

---

2. Eğitim Sektörü

Eğitim kurumlarında yabancıların istihdamı özel düzenlemelere tabidir.

2.1. Ön İzin Zorunluluğu

• Milli Eğitim Bakanlığı veya YÖK Ön İzni: Mesleki yeterlilik gerektiren pozisyonlarda çalışacak yabancılar için zorunludur.

2.2. Yabancı Öğretim Elemanları

• Değerlendirme Kriterleri Muafiyeti: YÖK tarafından ön izin verilen yabancı öğretim elemanları için genel değerlendirme kriterleri uygulanmaz.

2.3. Uluslararası Düzenlemeler ve Milletlerarası Okullar

• İstihdam ve Mali Yeterlilik Kriterleri: Bu okullarda çalışacak yabancılar için uygulanmaz.

---

3. Ev Hizmetleri Sektörü

Ev hizmetlerinde yabancıların istihdamı genellikle bakım ve refakat hizmetleri ile sınırlıdır.

3.1. İstihdamın Esası

• Çocuk, Engelli, Yaşlı Bakımı ve Hasta Refakati

3.2. Çalışma İzni Başvurusunda Bulunabilecek Kişiler

• Çocuk Bakımı İçin:

  1. Anne ve baba,

  2. Boşanma durumunda velayet sahibi ebeveyn,

  3. Evlat edinen kişi,

  4. Vesayet altında ise vasi,

  5. Koruyucu aile statüsündeki kişiler,

  6. Evlilik dışı doğumda anne veya çocuğu tanımış baba.

• Engelli, Yaşlı Bakımı ve Hasta Refakati İçin:

  1. Engelli, hasta veya yaşlının kendisi,

  2. Birinci veya ikinci derece yakınları,

  3. Vasi.

3.3. Değerlendirme Kriterleri

• Bakılacak Kişinin Durumu: Sağlık durumu ve yaşı.

• Yabancının Nitelikleri: Eğitim, mesleki tecrübe, Türkçe bilgisi, Türkiye'de ikamet veya çalışma geçmişi, medeni hali ve yaşı.

• İşverenin Durumu: Sosyo-ekonomik durum, mal varlığı, aylık gelir.

3.4. Gelir Gerekliliği

• Sürekli ve Düzenli Gelir: Bakımı yapılacak kişinin veya yakınlarının yeterli gelire sahip olması gerekir.

3.5. İşveren Değişikliği Kısıtlaması

• Altı Ay İçerisinde Değişiklik: Mücbir sebepler hariç, farklı bir işverene geçiş başvuruları olumsuz değerlendirilir.

---

4. Havacılık Sektörü

4.1. Bayrak Taşıyıcı Havayolu Şirketleri

• Üst Düzey Yönetici ve Uzmanlık Pozisyonları: İstihdam ve mali yeterlilik kriterleri uygulanmaz.

---

5. İleri Teknoloji Gerektiren Sektörler

5.1. Nitelikli Yatırımlar ve Yüksek Teknoloji İşleri

• Genel Müdürlük Onayı: Bu kapsamda yapılan başvurularda genel değerlendirme kriterleri kısmen veya tamamen uygulanmayabilir.

5.2. Ar-Ge ve Tasarım Faaliyetleri

• Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Görüşü: Ar-Ge merkezleri ve teknoloji geliştirme bölgelerinde çalışacak yabancılar için olumlu görüş aranır.

• Kriter Muafiyeti: İstihdam ve mali yeterlilik kriterleri uygulanmaz.

---

6. Kamu Projeleri

6.1. Uluslararası Sözleşmeler Kapsamındaki Projeler

• Kriter Muafiyeti: İstihdam ve mali yeterlilik kriterleri uygulanmaz.

6.2. Kamu Alımları ve İhale İşleri

• Alt Yükleniciler Dahil: Çalışma izni başvurularında kriterler uygulanmaz.

---

7. Sağlık Sektörü

7.1. Ön İzin Zorunluluğu

• Sağlık Bakanlığı Ön İzni: Mesleki yeterlilik gerektiren pozisyonlar için zorunludur.

7.2. Kamu Kurumları

• Kriter Muafiyeti: İstihdam, ücret ve mali yeterlilik kriterleri uygulanmaz.

---

8. Turizm Sektörü

Turizm sektörü, yabancıların istihdamında özel düzenlemelere sahip.

8.1. Uzmanlık ve Ustalık Gerektiren İşler

• İşyerleri:

  • Kültür ve Turizm Bakanlığından belgeli turizm işletmeleri,

  • Aynı adreste faaliyet gösteren restoranlar,

  • Turizm-animasyon organizasyon firmaları,

  • Hamam, sauna gibi kompleksler,

  • Seyahat acentaları ile anlaşmalı hamam ve saunalar,

  • Resmi makamlardan alınmış faaliyet izni bulunan termal oteller.

• İstihdam Kriteri Muafiyeti: En az on Türk vatandaşı çalıştırılması halinde uygulanmaz.

8.2. Masör, Masöz, SPA Terapisti Gibi Pozisyonlar

• Çalışma İzni İçin Gerekli İşyerleri:

  • Kültür ve Turizm Bakanlığından turizm işletmesi belgesi olan işletmeler veya resmi makamlardan alınmış faaliyet izni bulunan termal oteller.

  • Sözleşmeli masaj salonları,

  • Seyahat acentaları ile anlaşmalı tesisler,

  • En az yirmi Türk çalışanı olan resmi izinli spor merkezleri.

• Olumsuz Değerlendirilecek Başvurular: Belirtilen işyerleri dışında yapılan başvurular.

8.3. Yabancı Sayısının Belirlenmesi

• Mali Yeterlilik ve Fiziki Kapasite: Dikkate alınır.

8.4. Küçük İşletmeler

• Kriter Muafiyeti: En fazla iki yabancı için istihdam ve mali yeterlilik kriterleri uygulanmaz.

8.5. Sağlık Turizmi

• Beş Yabancıya Kadar Muafiyet: İlgili kriterler uygulanmaz.

---

9. Yabancı Öğrenciler

Yabancı öğrencilerin çalışma izni alması belirli şartlara bağlıdır.

9.1. Ön Lisans ve Lisans Öğrencileri

• Çalışma Hakkı: Öğrenimin ilk yılını tamamladıktan sonra kısmi süreli çalışabilirler.

9.2. Lisansüstü Öğrenciler

• Sınırlama Yok: Çalışma izni başvurularında sınırlamalar uygulanmaz.

9.3. Öğrenci Durumunun Tespiti

• YÖK Kayıtları Esastır

9.4. Uygun Olmayan İşler

• Olumsuz Değerlendirme: Eğlence sektörü ve ev hizmetleri.

9.5. Değerlendirme Kriterleri

• Öğrencinin Öğrenim Gördüğü İl: Dikkate alınır.

9.6. Türkiye Bursları Programı Öğrencileri

• YTB Görüşü Alınır

9.7. YÖK Burs Programı Öğrencileri

• YÖK Görüşü Alınır

---

10. Genel Değerlendirme Kriterlerinin Uygulanacağı Durumlar

• Hüküm Bulunmayan Hallerde: Genel değerlendirme kriterleri uygulanır.

---

11. Kriter Muafiyetlerinin Uygulanması

11.1. Altı Ay İçerisinde İş Değişikliği

• Olumsuz Değerlendirme: Farklı bir işverene ve sektöre geçiş başvuruları.

---

Sıkça Sorulan Sorular

Soru 1: Bilişim sektöründe bir şirketim var. Yabancı bir yazılım geliştirici istihdam etmek istiyorum. İstihdam ve mali yeterlilik kriterleri uygulanır mı?

Cevap: Bilişim sektöründe faaliyet gösteren işyerlerinde, yazılım geliştirme uzmanlığı gibi pozisyonlar için bu kriterler uygulanmaz.

---

Soru 2: Ev hizmetlerinde yabancı bir bakıcı çalıştırmak istiyorum. Hangi kriterler dikkate alınır?

Cevap: Bakılacak kişinin sağlık durumu, yabancının nitelikleri ve işverenin sosyo-ekonomik durumu gibi kriterler değerlendirilir.

---

Soru 3: Turizm sektöründe masöz olarak yabancı bir çalışan istihdam etmek istiyorum. Hangi işyerlerinde bu mümkün?

Cevap: Kültür ve Turizm Bakanlığından turizm işletmesi belgesi olan işletmeler veya belirli şartları sağlayan diğer tesislerde bu mümkün.

---

Soru 4: Lisans öğrencisiyim ve çalışmak istiyorum. Ne zaman çalışmaya başlayabilirim?

Cevap: Ön lisans ve lisans düzeyindeki öğrenciler, öğrenimlerinin ilk yılını tamamladıktan sonra kısmi süreli çalışabilirler.

---

Sonuç

Türkiye'de yabancıların çalışma izni başvuruları, sektörlere ve pozisyonlara göre farklı değerlendirme kriterlerine tabidir. İşverenlerin ve yabancı çalışan adaylarının bu kriterleri dikkate alarak başvurularını yapmaları önemlidir.

---

Tablo: Sektörlere Göre İstihdam ve Mali Yeterlilik Kriterleri

---

Özmen Mali Müşavirlik

Görüşmek üzere 👋

Biz önemli konuları, vergi-sigorta ödeme son günlerini, hazırladığımız e-kitapçıkları vb. şeyleri mailchimp/beehiiv üzerinden listemizdekilere ve hizmet verdiğimiz mükelleflerimize mail gönderiyoruz.

İsterseniz bize mail gönderirseniz sizi de o listeye ekleriz veya sayfanın sonunda yer alan forma mail adresinizi de yazabilirsiniz.

info@ozmconsultancy.com