ORTAKLARIN ÖDEMELERİ

Yapı kooperatifi ortaklığı, taşınmaz mal edinmeye yönelik bir yatırımdır. Yani kooperatife taşınmaz (konut veya işyeri) edinmek amacı ile ortak olunur. Doğaldır ki ortak, sahip olacağı taşınmaz karşılığı bazı ödemeler yapacaktır.

Genel olarak, kooperatif ortaklarının, konut veya işyeri edinmek amacı ile kooperatife yaptıkları bütün ödemeleri konut veya işyerinin maliyetini oluşturmaktadır.

İnşa edilen binaların, inşa giderleri satın alma bedeli sayılır.Ortakların bütün ödemeleri inşaata ait olduğundan inşaatın maliyetine girecektir.

Yapı kooperatiflerine, ortakları tarafından yapılan ödemeler genellikle aşağıdaki adlarla yapılır.

1. Sermaye Payı

Sermaye payının yasal alt sınırı 100,00 TL’dır. Bu nedenle ortakların 100,00 TL’ye kadar yaptıkları ödemeler "Sermaye Payı" olarak dikkate alınır.

Her ortağın en az bir pay alması zorunludur. Bir işyerinde birden çok kişinin kayıtlı olması ortaklık payının dışa karşı bölünmezlik ilkesi gereği durumu değiştirmez.

Yapı kooperatiflerinde sermaye payı, işyeri yada konut sayısına göre bilançoda yer almaktadır. Bu nedenle bilanço dip notunda bu bilgiye yer verilir.

2. İnşaat Payı

Günümüzün koşullarına göre sermaye payı ile inşaatı gerçekleştirme olanağı bulunmadığından, yapı kooperatiflerinde anasözleşmeye göre genel kurulkararı ile sitenin keşif bedeline ve alınacak krediye göre hesaplanmak sureti ile belirtilen ödemedir. Bu ödemenin yapı kooperatiflerinde muhakkak genel kurul kararına dayandırılması ve genel kurulca da miktarının, zamanının ve ödeme esaslarının açıkça kararlaştırılıp genel kurul tutanağında yer alması gerekmektedir.

3. Aidat

Aidat bir hizmet karşılığı alınan ve genellikle mesleki kuruluşlara (derneklere ve odalara) özgü bir ödenti olmasına karşın, bazı kooperatiflerce de alınmaktadır.

Aidatın alınış gerekçesi kooperatif giderlerini karşılamak olduğundan aidat yerine “gider payı” demek daha yerinde bir ifade olmaktadır.

Aidat ya da gider payı adı altında ortakların kooperatife yaptıkları ödemeler, kendileri için edinecekleri işyerinin bir maliyet unsuru olmasına rağmen kooperatif tarafından giderlere karşılık olarak alındığından ortağın alacağı değildir. Bu nedenle “gider payı” adı altında bir ödeme yapılıyor ise söz konusu ödemenin kooperatif ve ortaklar tarafından özelliği dikkate alınmalıdır.

Kooperatif ortakları, konut veya işyeri edininceye kadar yapmış oldukları aidatları da işyerlerinin maliyeti olarak dikkate aldıkları halde, bu ödemeler giderler karşılığı alınmış olması nedeniyle ortağın çıkmasında veya çıkarılmasında iade edilmez.

Bir çok kooperatifte işletmeye veya iskana açılmadan önce yapılacak ödemeleri yatırım harcamaları ve cari harcamalar olarak iki grupta değerlendirip ödeme istenmektedir. Bu durumda cari harcamalar karşılığı yapılacak ödemeleri aidat olarak dikkate almak gerekir.

4. Kaydiye

Bu ödemede genel kurul kararı ile yapılan bir ödemedir. Bilindiği gibi, kaydiyeherhangi bir kuruluşa kayıt sırasında ödenen parayı ifade eder.

Bazı kooperatiflerde yeni kayıt olacak ortakların ödemeleri ile ilgili alınan kararda diğer ortakların ödemelerinden fazla olan miktarı “kaydiye” yada “bağış” gibi adlarla aldığı görülmektedir. Bu uygulama doğru değildir. Dolayısıyla ortakların yapacakları ödemelerin miktar, zaman ve ödeme şartlarını belirleme görev ve yetkisi genel kurula ait olduğundan genel kurul yeni alınacak ortakların yapacakları ödemelerin miktar, zaman ve diğer şartlarını belirtecek şekilde karar almalıdır. Ödemenin bir miktarına “kaydiye” yada “bağış” denilmesi ortak yönünden edinilecek işyeri yada konutun maliyeti sayıldığından işin mahiyetini değiştirmemektedir.

Diğer bir konu ise, ortaklar arasındaki hak ve yükümlülüklerdeki eşitlik, ödeme konusunu kapsamamaktadır. Yani 5 yıl önce ortak olan bir kişi ile yeni ortak olan bir kişinin ödeme miktarının aynı olması ekonominin kurallarına aykırı olacaktır. Dolayısıyla günün şartlarına göre yeni kayıt olacak ortakların ödemeleri genel kurulca kararlaştırılmalıdır. Zira zaman içinde ödemelerin farklılığı eşitlik kuralına aykırılık teşkil etmemektedir.

5. Gecikme Farkı

Kooperatif ortakları kooperatife karşı hak ve yükümlülüklerinde eşittirler.[4] Bu nedenle kooperatifçe bazı ortakların diğerlerinden farklı olarak korunması veya zorlanması söz konusu olamaz. Bu nedenle kooperatiflerin eşitlik ilkesi, ödemelerdeki eşitliği de içerir. Bu eşitlik süre ve miktar yönünden kendini gösterir. Diğer taraftan ödemelerini zamanında yapmayan ortaklara bir takım yaptırımlar uygulanır. Örneğin; ortaklıktan çıkarılmagibi.

Kooperatiflerde ortakların yapacakları ödemelerin miktar, zaman ve ödeme esaslarını belirleme görev ve yetkisi genel kurula aittir. Gecikme farkı da bu kapsamdadır. Dolayısıyla ortaklar genel kurulca belirlenen miktar ve zamanlarda ödeme yapmadığı taktirde, gecikmelerde hangi faiz oranının uygulanacağının genel kurul tutanağında açıklıkça yer alması gerekmektedir. Aksi halde genel kurulca böyle bir karar alınmamış ise, yani tutanakta yazılı değilse yönetim kurulunun genel kurula ait bu yetkiyi kullanması söz konusu olamaz.

6. Şerefiye Payı

Kooperatifçilik mevzuatına göre[6] konut veya işyerinin yeri, yapı durumu ve diğer özellikleri dikkate alınarak birbirleri ile karşılaştırılması sonucu oluşan fark, teknik bir komisyonu tarafından belirlenmektedir. Şerefiye miktarını belirleme yetkisi komisyona ait olduğu halde, ödeme ve/veya iade tarihleri belirleme yetkisi genel kurula aittir.

ÖDEMELER İLE İLGİLİ GENEL KURUL KARARI

Uygulamada kooperatif ile ortak arasındaki anlaşmazlıkların çoğunun ödemelere ilişkin olduğu görülmektedir.

Bilindiği üzere ortaklardan tahsil edilecek miktar, zaman ve ödeme koşullarının belirlenmesi genel kurulun devir ve terk edemeyeceği yetkileri arasında sayılmıştır.

Genel kurula tanınan bu yetkinin yönetim kurulunca kullanılması halinde ise KK. 59/8. maddesine göre yetki tecavüzü sayıldığından, kanuna muhalefet suçunu oluşturmaktadır.

Ödemelerin Genel Kurul Kararlarına İstinaden İsteneceği ile ilgili Yargıtay Kararları:

* Tahsil yetkisi yönetim kuruluna ait olup, aidat ve gecikme faizi alacağının miktarı ancak genel kurul kararları çerçevesinde tespit edilebilir. Borç, tamamen genel kurul kararlarına göre tayin edilir. (Y. 11. HD. 24.11.2008, E. 2007/9718, K. 2008/13253)

* Ortakların ödeyeceği aidat tutarı genel kurulca belirlendiğine göre, bu alacak likit sayılır. (Y.11.HD. 12.06.1997 E.3826/K.4591)

* Ortağın aidat borcu hesap edilirken, ortakların fiilen ödediği borç tutarı değil, genel kurul kararının kabul ettiği aidat tutarına göre, hesap edilmesi gerekir. (Y.11.HD. 10.06.1997 E.4058/K.4533)

* Ortağın aidat borcu kooperatif genel kurulunca belirlenmiş olup, likit bir alacaktır ve inkarı halinde de, icra inkar tazminatına karar vermek gerekir. (Y.11.HD. 26.02.1996 E. 673 /K.1179)

Özmen Mali müşavirlik iletişim

Merkez Ofis

Deluxia Palace A-157-A 158 Teknik Yapı Batı Ataşehir-İstanbul

Operasyon Merkezi

Gold-TRC Plaza -Altay Çeşme Mah. İTO Hizmet Binası No:19 Kat-6 Maltepe-İstanbul

Mail adresimiz info@ozmconsultancy.com

İletişim numaralarımız

0216 510 59 19
0216 510 59 20
0216 352 29 61
0216 371 07 46

Mobil: 0 506 682 96 55