Kooperatifler e defter olur mu? Kooperatiflerde e-defter Zorunluluğu
Kooperatifler e defter olur mu?
Kooperatiflerde e-defter Zorunluluğu 2025
Kooperatifler E-Deftere Geçmek Zorunda mı?
2025 yılı itibarıyla birçok işletme gibi kooperatiflerin de bu kapsama alınıp alınmadığı sorusu sıkça gündeme gelmektedir.
Yazının sonuna eklediğimiz Kasım 2024 Tarihli Güncel Özelgeye göre Kooperatifler de e-deftere geçmek zorundadır. Kooperatifin tasfiye halinde olması veya gayrifaal olması veya kurumlar vergisi mükellefi olmaması önem arz etmemektedir. Kooperatifin iktisadi işletmesi var ise ve ayrı defter tasdik ettiriliyor ise iktisadi işletme de e-deftere geçmesi gerekmektedir.
Bu makalede, kooperatiflerin e-Defter zorunluluğu ve bu konuda yayımlanmış güncel özelgelere dayanarak açıklamalar yapılmaktadır.
E-Defter Zorunluluğu Kooperatifleri Kapsar mı?
08.11.2024 tarihli ve 32716 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Elektronik Defter Genel Tebliği (Sıra No: 1)'nde yapılan değişiklikle bilanço esasına göre defter tutan tüm mükelleflerin, 01.01.2025 tarihi itibarıyla e-Defter uygulamasına geçme zorunluluğu bulunmaktadır. Bu durum, bilanço esasına göre defter tutan kooperatifleri de kapsamaktadır.
Özelge ile Gelen Açıklamalar
T.C. Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından verilen 19.11.2024 tarihli özelgede şu hususlar vurgulanmıştır:
Kooperatiflerin Vergisel Yükümlülükleri
Kooperatiflerin kurumlar vergisinden muaf olması, diğer vergi yükümlülüklerini etkilememektedir. Eğer kooperatif, KDV, stopaj veya muhtasar gibi vergilere tabiyse ve bilanço esasına göre defter tutuyorsa e-Defter uygulamasına geçmek zorundadır.Türk Ticaret Kanunu ve Kooperatifler Kanunu Kapsamı
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 124. maddesi uyarınca, kooperatifler ticaret şirketi olarak değerlendirilmektedir. Ayrıca, 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 89. maddesine göre kooperatiflerin muhasebe düzenine ilişkin esaslar Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenir ve Vergi Usul Kanunu’na uygun olmalıdır.Defter Tutma Esasları
Vergi Usul Kanunu’nun 177. maddesine göre bilanço esasına göre defter tutan kooperatifler, e-Defter geçiş zorunluluğu kapsamında değerlendirilir.
Kooperatifler için Geçiş Süreci Nasıl İşleyecek?
Kooperatiflerin 2025 yılı itibarıyla e-Defter uygulamasına geçiş yapabilmesi için aşağıdaki adımları takip etmeleri gerekmektedir:
1. E-Defter Uyumlu Yazılım Seçimi
Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından onaylanmış bir e-Defter yazılımı temin edilmelidir. Bu yazılım, muhasebe kayıtlarının GİB standartlarına uygun şekilde oluşturulmasını sağlar.
2. Mali Mühür Edinimi
E-Defter ve e-Fatura gibi dijital uygulamalarda kullanılacak olan mali mühür, TÜBİTAK tarafından temin edilmektedir. Bu mühür, kayıtların doğruluğunu ve güvenliğini sağlamaktadır.
3. Muhasebe ve Mali Danışmanlık Desteği
Kooperatiflerin geçiş sürecinde muhasebe süreçlerini düzenlemeleri ve bir mali müşavirden destek almaları önerilir.
4. Gerekli Eğitimlerin Alınması
Kooperatif yöneticilerinin, e-Defter uygulaması ve süreç yönetimi hakkında bilgi sahibi olmaları için eğitim almaları faydalı olacaktır.
Sık Sorulan Sorular
1. E-Defter zorunluluğu hangi kooperatifleri kapsar?
Bilanço esasına göre defter tutan ve KDV, stopaj gibi vergisel yükümlülükleri bulunan veya bulunmayan kooperatifler e-Defter kapsamındadır.
2. Vergi muafiyeti olan kooperatifler e-Deftere geçmek zorunda mı?
Evet. Kurumlar vergisinden muaf olsa bile, diğer vergilere tabi olan kooperatifler e-Defter sistemine dahil edilir.
3. E-Deftere geçiş için son tarih nedir?
01.01.2025 tarihi itibarıyla bilanço esasına göre defter tutan tüm kooperatiflerin geçiş yapması gerekmektedir.
4. E-Defter kullanımı ile fiziksel defter tutulur mu?
Hayır. E-Defter uygulamasına geçen mükellefler, fiziksel defter tutmaktan muaf olmaktadır.
5. E-Defter geçiş sürecinde destek alınabilir mi?
Evet. Konusunda uzman müşavirlik firmalarından danışmanlık alabilirsiniz.
Sonuç
Bilanço esasına göre defter tutan kooperatiflerin, e-Defter uygulamasına geçiş yapmaları yasal bir zorunluluk haline gelmiştir. Kooperatiflerin bu sürece uyum sağlamaları için gerekli hazırlıkları yapmaları ve profesyonel destek almaları büyük önem taşımaktadır.
ÖZMEN MALİ MÜŞAVİRLİK
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
Antalya Defterdarlığı
Sayı: E-77058783-105[VUK.ÖZ.24.168]-342991
Konu: e-Defter uygulamasına geçiş
İlgi: 14.11.2024 tarihli ve 783470 kayıt sayılı özelge talep formunuz.
19.11.2024
İlgide kayıtlı özelge talep formunuzda; Üçkapılar Vergi Dairesi Müdürlüğünün 644 001 2487 vergi kimlik numarasında kayıtlı mükellef olduğunuz, bilanço usulüne göre defter tuttuğunuz, Katma Değer Vergisi, Kurumlar Vergisi ve Gelir Vergisi yönünden muaf olduğunuz, huzur hakkı ücreti ve serbest meslek ödemeleri yönünden muhtasar ve prim hizmet beyannamesi verdiğiniz, stopaj vergisi mükellefi olduğunuz, 08.11.2024 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan Tebliğe göre 01.01.2025 tarihinde e-Defter mükellefi olmak uygulamasına geçme zorunluluğunuzun bulunup bulunmadığı hususunda Defterdarlığımız görüşü istenilmektedir.
Bilindiği üzere, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun;
172. maddesinde,
“Aşağıda yazılı gerçek ve tüzel kişiler bu kanunun esaslarına göre defter tutmaya mecburdurlar:Ticaret ve sanat erbabı;
Ticaret şirketleri;
İktisadi kamu müesseseleri;
Dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler;
Serbest meslek erbabı;
Çiftçiler.
İktisadi kamu müesseseleriyle dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler defter tutma bakımından tüccarların tabi oldukları hükümlere tabidirler."
173. maddesinde,
"Defter tutma mecburiyeti aşağıda yazılı gerçek ve tüzel kişiler hakkında uygulanmaz:Gelir vergisinden muaf olan esnaf ve gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçiler;
Gelir Vergisi Kanununa göre kazançları basit usulde tespit edilenler;
Kurumlar vergisinden muaf olan:
a) İktisadi kamu müesseseleri;
b) Dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler;
Yukarıdaki istisna hükümlerinin gelir veya kurumlar vergilerinden muaf olmakla beraber diğer vergilerden birine tabi olan ve bu vergileri götürü usulde tespit edilmeyen mükelleflerin muaf olmadıkları vergiler için tutacakları defterlere şümulü yoktur."
176. maddesinde,
"Tüccarlar, defter tutma bakımından iki sınıfa ayrılır:sınıf tüccarlar, bilanço esasına göre;
sınıf tüccarlar, işletme hesabı esasına göre defter tutarlar."
177. maddesinde,
"Aşağıda yazılı tüccarlar, 1. sınıfa dahildirler:
4. Her türlü ticaret şirketleri (Adi şirketler iştigal nevileri yukarıdaki bentlerden hangisine giriyorsa o bent hükmüne tabidir.);
5. Kurumlar Vergisine tabi olan diğer tüzel kişiler (Bunlardan işlerinin icabı bilanço esasına göre defter tutmalarına imkan veya lüzum görülmeyenlerin, işletme hesabına göre defter tutmalarına Maliye Bakanlığınca müsaade edilir.);
6. İhtiyari olarak bilanço esasına göre defter tutmayı tercih edenler."
Hükümlerine yer verilmiştir.
Ayrıca, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 124. maddesinde, kooperatifler ticaret şirketleri içerisinde sayılmış; 1163 sayılı Kooperatifler Kanununun 89. maddesinde de kooperatiflerin, kooperatif birliklerinin, kooperatif merkez birliklerinin ve Türkiye Milli Kooperatifler Birliğinin muhasebe usulleri ve mecbur olarak tutacakları defterler hakkında 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerinin uygulanacağı, bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasların Ticaret Bakanlığınca çıkarılacak tebliğ ile belirleneceği, Vergi Usul Kanununun bu hususlarla ilgili hükümlerinin saklı olduğu hükme bağlanmıştır.
Öte yandan, 08.11.2024 tarihli ve 32716 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Elektronik Defter Genel Tebliği (Sıra No: 1)'nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sıra No: 5) ile değişik "3.2. e-Defter Uygulamasına Dahil Olma Zorunluluğu" başlıklı bölümünde; bilanço esasına göre defter tutmak zorunda olan mükelleflerin 01.01.2025 tarihinden (bu tarih dahil) itibaren e-Defter uygulamasına geçmek zorunda oldukları belirtilmiştir.
Bu kapsamda, bilanço esasına göre defter tutan kooperatifinizin e-Defter Uygulamalarına ilişkin olarak yayımlanan Tebliğe istinaden e-Defter uygulamasına geçmesi gerektiği tabiidir.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
Bayram ALKAN
Defterdar a.
Gelir İdaresi Grup Müdürü V.