Türkiye’de Kurulu Yatırım Fonları ve Ortaklıklarının Kazançları: Vergi İstisnası ve Son Düzenlemeler

Türkiye’de yatırım yapan birçok fon ve ortaklık, vergi avantajlarından yararlanabilmektedir. Ancak son yıllarda yapılan yasal düzenlemeler, bazı fon ve ortaklıkların kazançlarını vergiden istisna tutmak yerine, istisna için belirli şartlar getirmiştir. Bu yazımızda, Türkiye’de kurulu fonlar ile yatırım ortaklıklarının kazançlarına ilişkin istisnaları ve yapılması düşünülen değişiklikleri inceleyeceğiz.

Yatırım Fonları ve Ortaklıklarının Vergi İstisnası

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5. maddesinde yer alan düzenlemeye göre, belirli yatırım fonları ve ortaklıklar, kazançları üzerinden kurumlar vergisi ödemezler. Ancak, bu istisna her fon veya ortaklık için geçerli değildir ve bazı fonlar için belirli şartlar bulunmaktadır. Genel olarak, aşağıdaki fonlar ve ortaklıklar kurumlar vergisinden istisna edilmektedir:

1. Menkul kıymet yatırım fonları ve ortaklıkları

2. Altın ve kıymetli madenlere dayalı yatırım fonları veya ortaklıkları

3. Girişim sermayesi yatırım fonları ve ortaklıkları

4. Gayrimenkul yatırım fonları ve ortaklıkları

5. Emeklilik yatırım fonları

6. Konut finansmanı fonları ve varlık finansmanı fonları

Vergi İstisnası Şartları

Vergi istisnası, yalnızca belirli şartların yerine getirilmesi durumunda uygulanabilmektedir. Bu şartların başında, fon ve ortaklıkların elde ettikleri kazançların belirli bir kısmını ortaklarına dağıtma zorunluluğu gelmektedir. Örneğin, gayrimenkul yatırım fonları ve ortaklıkları, kazançlarının en az %50’sini hesap dönemine ait kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesinden sonraki iki ay içinde ortaklarına kar payı olarak dağıtmak zorundadır. Bu şartın yerine getirilmemesi durumunda, istisnadan faydalanılamaz ve cezalı vergi tarhiyatı uygulanır.

Menkul Kıymet Yatırım Fonları ve Ortaklıkları

Menkul kıymetler yatırım fonları ve ortaklıklarının portföy işletmeciliğinden doğan kazançları, kurumlar vergisinden istisna tutulmuştur. Burada dikkat edilmesi gereken önemli bir husus, fon portföyünün döviz veya dövize endeksli kıymetler içermesinin, vergi istisnasının uygulanmasına engel teşkil etmediğidir.

Altın ve Kıymetli Madenlere Dayalı Fonlar ve Ortaklıklar

Türkiye’de kurulu borsalarda işlem gören altın ve kıymetli madenlere dayalı yatırım fonları veya ortaklıkları, kazançları üzerinden kurumlar vergisi ödemezler. Ancak bu fonların ve ortaklıkların portföy yapısı dikkatle takip edilir. Portföyün en az %51’inin altın ve kıymetli madenler gibi sermaye piyasası araçlarına yatırılmış olması gerekmektedir.

Girişim Sermayesi Yatırım Fonları ve Ortaklıkları

Girişim sermayesi yatırım fonları ve ortaklıkları da vergi istisnasından faydalanmaktadır. Türkiye’de kurulmuş olan bu tür fon ve ortaklıkların kazançları, kanun çerçevesinde vergiden muaf tutulur.

Gayrimenkul Yatırım Fonları ve Ortaklıkları

Gayrimenkul yatırım fonları ve ortaklıkları da geniş bir vergi muafiyeti alanına sahiptir. Ancak, gayrimenkul projeleri ve gayrimenkule dayalı haklardan oluşan portföyü işletmeyen bazı fon ve ortaklıklar bu istisnadan faydalanamazlar. Örneğin, altyapı yatırımlarına dayalı fon ve ortaklıklar bu kapsamda değildir.

Emeklilik Yatırım Fonları

Türkiye’de kurulu emeklilik yatırım fonlarının kazançları da kurumlar vergisinden muaftır. Ancak, bu muafiyet fonların sadece Türkiye’de kurulmuş olmaları koşuluyla geçerlidir.

Son Düzenlemeler: Kurumlar Vergisi Tebliği Taslağı

Gelir İdaresi Başkanlığı, son dönemde Kurumlar Vergisi Genel Tebliği’nde bazı değişiklikler yapmayı planlamaktadır. Bu değişiklikler, özellikle taşınmazlardan elde edilen kazançların kar payı olarak dağıtılmasına ilişkin kuralları içermektedir.

Değişikliklerin Ana Hatları

1. Kar Dağıtım Zorunluluğu: Yeni düzenlemeye göre, yatırım fon ve ortaklıkları, taşınmazlardan elde ettikleri kazançların en az %50’sini kar payı olarak dağıtmak zorundadır. Bu dağıtım, kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesini izleyen ikinci ayın sonuna kadar yapılmalıdır.

2. Karın Dağıtılmaması Durumunda: Eğer belirtilen süre içinde kazançlar dağıtılmazsa, vergi istisnası uygulanmayacak ve vergi ziyaa oluşmuş sayılacaktır. Bu da cezalı vergi tarhiyatına neden olacaktır.

3. Enflasyon Düzeltilmesi ve Karın Hesaplanması: Enflasyon düzeltmesine tabi tutulan fon ve ortaklıklar, bu düzeltme sonrasında oluşan kazançları üzerinden dağıtım yapacaklardır. Türk Ticaret Kanunu’na göre ayrılması gereken yedek akçeler düşüldükten sonra, kalan kazancın %50’si kar payı olarak dağıtılmalıdır.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Yatırım fonları ve ortaklıklarının hangi kazançları vergi istisnasına tabidir?
Menkul kıymet, altın ve kıymetli madenler, girişim sermayesi, gayrimenkul ve emeklilik fonları ile konut finansmanı fonlarının kazançları, belirli şartlar altında kurumlar vergisinden istisna tutulmaktadır.

2. Vergi istisnasından faydalanmak için fonların hangi şartları yerine getirmesi gerekir?
Fonlar ve ortaklıklar, elde ettikleri kazançların en az %50’sini ortaklarına kar payı olarak dağıtmak zorundadırlar. Dağıtım yapılmadığı takdirde, vergi istisnası uygulanmaz ve cezalı tarhiyat yapılır.

3. Taşınmazlardan elde edilen kazançlar nasıl vergilendirilir?
Taşınmazlardan elde edilen kazançların en az %50’sinin kar payı olarak dağıtılması gerekmektedir. Bu şartın yerine getirilmemesi durumunda, tüm kazançlar için vergi istisnası uygulanmaz.

4. Emeklilik yatırım fonları vergi istisnasından nasıl faydalanır?
Türkiye’de kurulu emeklilik yatırım fonlarının tüm kazançları, kurumlar vergisinden muaftır.

5. Enflasyon düzeltmesi sonucu bulunan kazançlar nasıl dağıtılır?
Enflasyon düzeltmesi yapıldıktan sonra oluşan kazancın, zorunlu yedek akçeler düşüldükten sonraki %50’si kar payı olarak dağıtılmalıdır.

Sonuç

Türkiye’de kurulu yatırım fonları ve yatırım ortaklıklarının kazançları genellikle kurumlar vergisinden muaf tutulsa da, bu istisna her fon ve ortaklık için geçerli değildir. Yeni düzenlemelerle birlikte, özellikle taşınmazlardan elde edilen kazançların dağıtımına ilişkin sıkı kurallar getirilmiştir. Bu nedenle, yatırım fonları ve ortaklıklarının vergi avantajlarından yararlanabilmeleri için yasal yükümlülüklere uygun hareket etmeleri önemlidir.

Özmen Mali Müşavirlik

ozmconsultancy.com