Yeni Vergi İnceleme Başlıkları: Gelir İdaresinin Yapay Zeka Destekli Denetimleri

Yeni Vergi İnceleme Başlıkları: Gelir İdaresinin Yapay Zeka Destekli Denetimleri

Vergi incelemeleri, teknolojinin gelişmesiyle birlikte yeni bir boyut kazanıyor. Gelir İdaresi, yapay zeka (AI) sistemleriyle vergi mükelleflerini daha detaylı ve hızlı bir şekilde denetlemeye başladı. Bu yeni sistemler, büyük veriler üzerinden analiz yaparak mükelleflerin hesaplarında çeşitli uyumsuzluklar olup olmadığını tespit ediyor. Örneğin, kasa hesabında 100.000 TL’den fazla bakiye görülürse veya 131 hesapta tutarsızlık varsa sistem, mükellefin bu durumu nasıl hesapladığını sorgulayan bir alarm oluşturabiliyor. (Not: Rakamlar örnektir.)

Gelecekte karşılaşabileceğimiz benzer uygulamalar arasında şunlar yer alıyor:

1. SGK’lı Çalışan Sayısı ile Sektöre Göre Gelir Uyumsuzluğu

Bazı sektörlerde iş gücü yoğunluğu ve çalışan sayısı, elde edilen gelirle doğrudan ilişkilidir. Örneğin, bir restoranın belirli sayıda çalışanı varsa bu, belirli bir gelir seviyesini işaret eder. Eğer SGK'lı çalışan sayısı ile beyan edilen gelir arasında ciddi bir uyumsuzluk varsa, bu durum incelemeye neden olabilir. Gelir İdaresi, yapay zeka kullanarak sektörel normlara göre bu uyumsuzlukları tespit edebiliyor.

2. Yüksek Elektrik ve Su Faturalarına Rağmen Düşük Gelir Beyanı

Bir işletmenin gelir düzeyi, giderleriyle orantılı olmalıdır. Eğer bir işletmenin elektrik, su gibi giderleri oldukça yüksekse ancak gelir beyanı çok düşükse bu durum incelemeye alınabilir. Yapay zeka algoritmaları, bu tür maliyet-gelir uyumsuzluklarını belirleyerek olası bir vergi kaçakçılığı veya eksik beyanı işaret edebilir.

3. Bankalarda Döviz Hesaplarının ve Kur Farklarının Uyumsuzluğu

Bazı mükelleflerin banka hesaplarında önemli miktarda döviz olmasına rağmen, bu dövizlerin değer artışları veya faiz gelirlerinin beyan edilmemesi büyük bir sorun teşkil edebilir. Özellikle kur farkı gelirlerinin doğru bir şekilde hesaplanması ve beyan edilmesi gerekmektedir. Gelir İdaresi, bankalardaki döviz hesapları ile mükelleflerin gelir tablolarını karşılaştırarak bu tür uyumsuzlukları tespit edebiliyor.

4. Satışları Belirli Bir Tutarın Üzerinde Olan Mükelleflerin Karlılık Oranları

Sektöre göre değişen karlılık oranları, Gelir İdaresi'nin yapay zeka sistemleri tarafından incelenen bir diğer önemli başlık. Eğer bir mükellefin satışları belirli bir seviyenin üzerindeyse, ancak karlılık oranları sektörel normlara göre çok düşükse, bu durum vergi kaçakçılığı veya kar saklama girişimi olarak değerlendirilebilir. Yapay zeka algoritmaları, bu tür mali göstergeleri analiz ederek sektörel sapmaları tespit edebilir.

5. Şirket Ortakları ve Şahıs Mükelleflerin Harcamaları ile Kazanç Uyumsuzlukları

Şirket ortakları ve şahıs mükelleflerin kişisel harcamaları ile beyan ettikleri kazançları arasında bir ilişki olmalıdır. Eğer bir mükellef, kazandığından çok daha fazla harcıyorsa, bu durum vergi incelemesiyle sonuçlanabilir. Yapay zeka sistemleri, bu tür kişisel harcama-gelir uyumsuzluklarını otomatik olarak tespit edebilmektedir.

6. Satışlar ile Banka, Kasa, Çek ve Senet Hesaplarının Uygunsuzluğu

Satışlar ile banka hesapları, kasa, çek ve senet hesapları arasında tutarlılık olması gerekir. Eğer bir mükellefin satışları ile bu hesaplar arasında ciddi farklar varsa, bu durum sahte fatura düzenleme veya kar dağıtımı yapma ihtimaline işaret edebilir. Yapay zeka sistemleri, bu hesaplar arasındaki uyumsuzlukları tespit ederek mükelleflerin incelemeye alınmasına neden olabilir.

7. Tüm Hesap Kodlarına Mantıklı Anlamlar Yüklenerek İncelemeler

Gelecekte vergi denetimlerinin daha da derinleşeceği ve her bir hesap kodunun belirli anlamlara dayandırılarak inceleneceği bir sistemin gelmesi bekleniyor. Örneğin, her bir hesap kodu üzerinden yapılan işlemler mantık çerçevesinde analiz edilerek, uyumsuz işlemler hızlı bir şekilde tespit edilebilecek. Bu tür sistemler sayesinde online vergi incelemeleri çok daha yaygın hale gelecek.

Sonuç: Yapay Zeka ile Daha Etkin Vergi İncelemeleri

Gelir İdaresi, teknolojik yenilikler sayesinde vergi denetimlerini daha etkin hale getiriyor. Yapay zeka sistemleri, vergi mükelleflerinin hesaplarını hızlı bir şekilde tarayarak, potansiyel uyumsuzlukları tespit edebiliyor. Bu sayede, vergi kaçakçılığı veya eksik beyan gibi durumlar çok daha kısa sürede ortaya çıkarılabiliyor.

Vergi mükelleflerinin, bu yeni sistemlerle daha şeffaf ve doğru beyanlarda bulunmaları önemlidir. Özellikle, kasa hesapları, banka hesapları ve döviz gelirleri gibi kritik konularda dikkatli olunması, yapay zeka tarafından tespit edilen uyumsuzlukların önüne geçilmesine yardımcı olabilir.

Bu blog yazısında vergi incelemelerindeki yeni trendleri ve Gelir İdaresi'nin yapay zeka destekli denetim uygulamalarını ele aldık. Unutmayın, vergi sisteminin dijitalleşmesiyle birlikte her işlem daha yakından takip ediliyor.